هورمون ها بعد از آزاد شدن مي توانند به صورت آزاد و يا متصل به پروتئين هاي خاصي در گردش خون حمل شوند.
هورمون هاي محلول در آب (مثل پپتيدها و هورمون اپي نفرين) در آب پلاسما حل شده و به وسيله خود پلاسما منتقل مي گردند.
ولي هورمون هاي استروئيدي و تيروئيدي و ويتامين D (ويتامين D نوعي هورمون است) در خون به طورعمده به پروتئين هاي موجود در پلاسما مي چسبند و به وسيله آنها در خون گردش مي كنند و تا زماني كه از پروتئين هاي پلاسما جدا نشده باشند غيرفعالند.
(چون نمي توانند به آساني از ديواره مويرگ ها انتشار پيدا كنند و به سلول هاي هدفشان دسترسي يابند) و مي توان آنها را به عنوان ذخيره قلمداد كرد.
هورمون ها چقدر در خون عمر مي كنند؟
بهترين فوق تخصص غدد در تهران : نيمه عمر هورمون در خون به طور مستقيم با ميزان اتصال به پروتئين ارتباط دارد.
هورمون هايي كه به پروتئين هاي پلاسما مي چسبند با سرعت بسيار آهسته تري از خون پاك مي شوند و ممكن است براي چندين ساعت يا حتي چندين روز در خون باقي بمانند. به عنوان مثال نيمه عمر هورمون هاي استروئيدي غدد فوق كليه، در گردش خون از 20 تا 100 دقيقه است.
در حالي كه نيمه عمر هورمون هاي تيروئيد كه به پروتئين چسبيده اند ممكن است به درازاي يك تا شش روز باشد. (نيمه عمر يك ماده شيميايي مدت زماني است كه طول مي كشد تا غلظت آن به نصف مقدار اوليه برسد).
غلظت هورمون ها در گردش خون و سرعت ترشح آنها چقدر است؟
غلظت هورمون هاي مورد نياز به طور غيرقابل تصوري اندك است. غلظت هورمون ها درخون در محدوده حداقل يك پيكوگرم (يك ميليونيوم ميليونيوم گرم) در هر ميلي ليتر خون تا حداكثر چند ميكروگرم (ميليونيوم گرم) در هر ميلي ليتر خون است.
به همين ترتيب، سرعت ترشح هورمون هاي مختلف نيز فوق العاده اندك است و معمولاً بر حسب ميكروگرم يا ميلي گرم در روز تعيين مي شود.
فرايندهاي بسيار تخصص يافته اي در بافت هاي بدن وجود دارند كه حتي به اين مقادير اندك هورمون ها امكان مي دهند تا يك كنترل قوي روي بدن داشته باشند.
هورمون ها بايد به وسيله يك گيرنده شناخته شده و به آن متصل شوند و سپس مجموعه هورمون – گيرنده، توليد پيام (سيگنال) مي كند. گيرنده ها بايد هورمون ها را از ميليون ها مولكول ديگر كه در معرض آن قرار دارند تشخيص دهند. پيام هاي توليد شده باعث ايجاد تغييرات (به عنوان مثال در روندهاي داخل سلول) مي شود.
عمل اتوكرين
هنگامي رخ مي دهد كه ماده توليد شده روي خود سلول ترشح كننده اش اثر بگذارد. به ماده اي كه به اين صورت منتقل مي شود، ماده اتوكرين گفته مي شود. هورمون ها هم گاهي مي توانند اين عمل را انجام دهند. به عنوان مثال گروهي از سلول هاي پانكراس (سلول هاي بتا)، هورمون انسولين ترشح مي كنند، خود هورمون انسولين مي تواند با اثر بر اين گروه از سلول ها، رشد و عملشان را كنترل كند.
عمل پاراكرين
يعني انتقال مولكول از يك نوع سلول به سلول متفاوت همسايه اش. به موادي كه از اين طريق بين سلول هاي مجاور (و متفاوت) منتقل مي شوند مواد پاراكرين گفته مي شود. هورمون ها هم مي توانند از طريق پاراكرين منتقل شوند و روي سلول مجاور سلول ترشح كننده شان اثر بگذارند. به عنوان مثال گروه ديگري از سلول هاي پانكراس (سلول هاي دلتا) مي توانند هورموني ترشح كنند كه روي سلول مجاورشان كه توليد كننده انسولين است (يعني روي سلول هاي بتا) اثر گذاشته و آزاد شدن انسولين را مهار كند.