هيپو تيروئيدي يا کم کاري تيروئيد (غدد تيروئيد کم فعال) زماني اتفاق مي‌افتد که غده تيروئيد ميزان هورمون تيروئيدي (بخصوص هورمون T4) ، کمتر از حد طبيعي توليد کند. نتيجه اين اتفاق کاهش بسياري از فعاليتهاي بدن است.
هورمون T4 عملکردهاي اساسي بدن را از قبيل ضربان قلب ، هضم غذا ، رشد فيزيک و ذهني تنظيم مي‌کند. گرچه کم کاري تيروئيد مي‌تواند موقتي باشد، ولي معمولاً يک وضعيت دائمي است. برخي مطالعات نشان مي‌دهند که 10 درصد زنان و 3 درصد مردان کم کاري تيروئيد دارند.
غده تيروئيد دو هورمون مهم تري‌يدو‌تيرونين(T3) و تيروکسين(T4) را مي‌سازد که در رشد و نمو سلولهاي جنيني و همچنين تنظيم متابوليسم بدن در بالغين نقش بسيار دارند.
غده تيروئيد ، يد را از مواد غذايي گوناگون به دست مي‌آورد و درخود انبار مي‌کند و سپس هورمون T4 را مي‌سازد.
در صورت اشکال در کارکرد اين غده و کاهش ميزان توليد T4 در بدن ، تغييراتي در وزن ، اشتها ، الگوي خواب ، دماي بدن و غيره به وجود مي‌آيد.
کم کاري تيروئيد يکي از شايعترين بيماريهاي مزمن در سطح جهان به حساب مي‌آيد و نشانه‌هاي اين بيماري ممکن است تا پس از توقف عملکرد غده تيروئيد ظاهر نشود.
بايد توجه داشت که حدود 3/2 از اشخاص مبتلا به اين بيماري ، از ابتلاي خود به اين بيماري بي‌خبر مي‌باشند. احتمال وقوع کم کاري تيروئيد در زنان دو برذابر مردان مي‌باشد.
انواع کم کاري غده تيروئيد
سه نوع کم کاري تيروئيد شناسايي شده است:
1- شايعترين آن زماني است که غده تيروئيد نمي‌تواند هورمون T4 را به اندازه کافي بسازد.
2- نوع ديگر از کم کاري تيروئيد زماني به وجود مي‌آيد که غده هيپوفيز به ميزان کافي هورمون محرک تيروئيد (TSH) را توليد نکند. (غده تيروئيد تحت تاثير هورمون TSH مي‌باشد). که به آن کم کاري تيروئيد هيپوفيزي گفته مي‌شود.
هر بيماري تخريب کننده غده هيپوفيز مي‌تواند باعث آسيب رسيدن به سلولهايي شود که هورمون تحريک کننده تيروئيد ترشح مي‌کنند.
اين هورمون، تيروئيد را تحريک به توليد ميزان طبيعي هورمون تيروئيد مي‌کند. اين يک علت بسيار نادر هيپوتيروئيدي است.
- نوع ديگري از کم کاري تيروئيد به علت نداشتن عملکرد صحيح هيپوتالاموس به وجود مي‌آيد و تشخيص آن برعهده متخصص غدد است . (هيپوتالاموس ، قسمتي از مغز به حساب مي‌آيد که عملکرد غدد کل بدن را کنترل مي‌کند).
4- برخي اوقات کم کاري تيروئيد به علت مصرف بعضي داروها به وجود مي‌آيد. ولي بايد توجه داشت که از هر ده هزار نفر تنها دو نفر دچار واکنشي نسبت به دارو مي‌شوند. در ضمن چنين حالتي به ندرت باعث کم کاري تيروئيد به صورت حاد مي‌شود.
کم کاري تيروئيد در نوزادان
در نوزادان ممکن است کم کاري تيروئيد به صورت مادرزادي ظهور کند. هورمون تيروئيد براي کارکرد و نمو طبيعي مغز در جنين و نوزاد حياتي است. عدم تشخيص کم کاري تيروئيد و درمان به موقع اين بيماري در روزهاي اوليه عمر (و حداکثر در چند ماه اول زندگي نوزاد) و ادامه کم کاري تيروئيد سبب اختلال شديد در رشد ذهني و جسمي و عقب افتادگي ذهني و اختلالات بدني فرد مي‌شود که به آن کريتينيسم (Cretinism) مي‌گويند.
بچه‌هايي که در سنين بالاتر دچار کم کاري تيروئيد مي‌شوند ممکن است رشدشان به طور ناگهاني متوقف شود. در صورتي که درمان با هورمون‌هاي تيروئيد دير آغاز شود اختلال در رشد ذهني و يادگيري براي هميشه باقي مي‌ماند. بنابراين گسترش برنامه‌هاي غربالگري در همه کشورهاي منطقه ضروري است.