هيپوفيز:

 

غده هيپوفيز مهم ترين بخش سيستم غدد درون ريز به شمار مي رود.

 

غده هيپوفيز به دو بخش تقسيم مي شود: بخش پيشين (قدامي) و بخش پسين (خلفي).

 

بخش پسين يا خلفي غده هيپوفيز، هورمون ضد ادرار (آنتي ديورتيک) را ترشح مي کند که با تاثيري که بر کليه ها و دفع ادرار دارد، به حفظ توازن آب بدن کمک مي کند.

 

همچنين هورمون اکسي توسين را ترشح مي کند که باعث انقباضات رحم در طي زايمان و نيز ترشح شير از سينه هاي مادر بعد از زايمان مي گردد.

 

بخش پيشين هيپوفيز فعاليت غدد تيروئيد، آدرنال و تناسلي را تنظيم مي کند. از ميان هورمون هايي که بخش پيشين هيپوفيز ترشح مي کند، مي توان به موارد زير اشاره کرد:

 

- تيروئيد

 

تيروئيد که در بخش جلويي گردن قرار دارد، هورمون هاي تيروکسين و تري يدوتيرونين را توليد مي کند. اين هورمون ها سرعت سوخت ساز بدن را تنظيم مي کنند. همچنين نقش مهمي در رشد استخوان ها و مغز و سيستم عصبي در کودکان دارند.

 

توليد و آزادسازي هورمون هاي تيروئيد توسط تيروتروپين کنترل مي شود که آن نيز به نوبه خود توسط غده هيپوفيز ترشح مي شود.

 

در ساخته شدن هورمون هاي غده? تيروئيد، يد به کار مي رود که تيروئيد آن را از خون جذب مي کند؛ بنابراين مصرف غذاهايي يددار مثل ماهي يا استفاده از نمک يد دار به جاي نمک معمولي در کارکرد اين غده مؤثر است.

 

 

 

 

پاراتيروئيد

 

به غده تيروئيد، چهار غده کوچک متصل است که به همراه يکديگر عمل مي کنند و پاراتيروئيد ناميده مي شوند. اين غدد هورمون پاراتورمون را ترشح مي کنند که با کمک هورمون کلسي‌تونين که در تيروئيد توليد مي شود، سطح کلسيم را در خون تنظيم مي کنند.

 

 

 

پانکراس (لوزالمعده)

 

وقتي که آب ميوه اي را مي نوشيم، گلوکز موجود در آن جذب مي شود و ميزان قند خون بدن را بالا مي برد. بالا رفتنقند خون، پانکراس را تحريک مي کند تا هورمون

انسولين را به داخل خون ترشح کند. انسولين روي سلول هاي کبد اثر مي گذارد و آنها را وادار به جذب گلوکز از خون مي کند. سلول هاي کبد گلوکز را براي استفاده در آينده به صورت گليکوژن

ذخيره مي کنند.

در مواقعي مانند گرسنگي که قند خون پايين مي آيد، پانکراس هورمون افزاينده را وارد خون مي کند تا با اثر بر سلول هاي کبد و تجزيه? گليکوژن قندخون را افزايش دهد.

 

پانکراس يا لوزالمعده دو هورمون مهم، يعني انسولين و گلوکاگون را توليد مي کند. اين هورمون ها براي حفظ تعادل قند خون و حفظ سوخت و ذخائر انرژي بدن، در کنار يکديگر عمل مي کنند.

 

در بافت لوزالمعده علاوه بر غددي که آنزيم هاي گوارشي را تهيه مي کنند و به وسيله مجراي لوزالمعده به داخل روده مي ريزند، تعداد بسيار زيادي سلول وجود دارد که به مجراي لوزالمعده اي ارتباطي ندارند و به نام جزاير لانگرهانس خوانده مي شوند.

 

جزاير لانگرهانس، هورمون هايي ترشح مي کنند که مهم ترين آنها انسولين است و متابوليسم قند ها و چربي هارا تنظيم مي کند.

 

بيماري جزاير لانگرهانس يا حذف غده لوزالمعده از بدن، موجب بالا رفتن ميزان قند خون و افزايش ادرار مي گردد که به مرض قند يا ديابت معروف است.

 

 

 

 

غدد فوق کليوي

 

بدن دو غدهمثلثي شکل دارد که هر کدام روي يکي از کليه ها قرار گرفته است.

 

بهترين فوق تخصص غدد در تهران :غدد فوق کليوي دو قسمت دارند که هر کدام يک سري هورمون توليد مي کنند و عملکرد متفاوتي دارند.

 

بخش بيروني يا قشري آدرنال، هورمون هايي توليد مي کند که به توازن نمک و آب بدن، واکنش بدن به استرس، سيستم ايمني و رشد و عملکرد جنسي را تنظيم مي کنند.

 

بخش داخلي يا مرکزي، اپي نفرين که آدرنالين هم ناميده مي شود، در مواجهه با استرس، فشار خون و ضربان قلب را بالا مي برد.

 

 

 

تنظيم تغييرات جنسي (بلوغ):

 

دختر يا پسر بودن انسان از ابتداي تشکيل جنين مشخص شده است؛ ولي اگر به نوزاد پسري لباس دخترانه بپوشانيم يا برعکس، شناسايي جنسيت آنها دشوار خواهد بود. در دوره? بلوغ که بين کودکي و نوجواني قرار داد، تغييراتي در فرد بروز مي کند که با وجود آنها تفاوت هاي ظاهري دو جنس مشخص تر مي شود. بروز اين صفات که به صفات ثانويه? جنسي معروف اند، با دخالت هورمون هاي جنسي مردانه و زنانه انجام مي شود. غدد جنسي در مردان بيضه ها و در زنان تخمدان ها هستند

 

غدد جنسي يا تناسلي، مهم ترين منبع توليد هورمون هاي جنسي هستند.

 

در مردان، اين غدد در کيسه بيضه قرار گرفته اند. غدد تناسلي مردانه يا بيضه ها، هورمون هايي توليد مي کنند که آندروژن ناميده مي شوند و مهم ترين آنها تستوسترون است. اين هورمون ها تغييرات بدن را که به خاطر رشد جنسي ايجاد مي شود، مثل بزرگ شدن آلت تناسلي و بروز ساير ويژگي هاي مردانه مثل کلفت شدن صدا، رشد موي صورت و شرمگاه و افزايش رشد و قدرت عضلاني، تنظيم مي کنند. تستوسترون همچنين در توليد اسپرم توسط بيضه ها نيز دخالت دارد.

 

 

 

تيموس

 

تيموس، يک اندام تخصص يافته در دستگاه ايمني بدن است. تنها فعاليت شناخته شده آن توليد لنفوسيت تي است که سلول‌هاي حياتي براي دستگاه ايمني بدن هستند.

 

تيموس در ناحيه قفسه سينه، در پشت جناغ سينه و در جلوي قلب قرار دارد.

 

تيموس در هنگام تولد غده اي است کاملا بزرگ که تا سن بلوغ همچنان به رشد خود ادامه مي دهد و سپس شروع به تحليل رفتن مي نمايد. تيموس سهم بسزايي را در سيستم ايمني بدن ايفا مي کند.

 

 

 

غده صنوبري يا پينه آل

 

غده صنوبري در وسط مغز قرار گرفته است. اين غده هورمون ملاتونين ترشح مي کند که چرخه خواب و بيداري و ساعت داخلي بدن را تنظيم مي کند.